د ماشومانو لپاره د ګرځنده تلیفون او ځوانانو لپاره د سکرین جدي زیانونه

د ماشومانو لپاره د ګرځنده تلیفون او ځوانانو لپاره د سکرین جدي زیانونه

موږ نه غواړو چې تاسو د دې معلوماتو شریکولو سره وډار کړو، مګر دا ښه ده چې پوه شئ چې مطالعې د هغو کسانو لپاره د تومورونو خطر ډیروالی ښیې چې ګرځنده تلیفونونه ډیر کاروي.

د ماشومانو لپاره د ګرځنده تلیفون جدي زیانونه

د سلام نیوز د چاپ په حواله وايي، په دې ورځو کې ډېر کم لیدل کېږي چې د ماشومانو په لاسونو کې تلیفون یا ټابلیټ نه وي. 3- او 4 کلن ماشومان، حتی که دوی ګرځنده تلیفون یا ټابلیټ نه لري، دوی د مور او پلار د ګرځنده تلیفون ټولې ځانګړتیاوې په یاد لري، حتی د دوی څخه ښه، او که دوی چې دوه یا درې کلن وي سمارټ فون او یا ټبلیټونه لري.

د ګرځنده تلیفونونو کارولو زیانونه

موبايل له خپلو ټولو منفي اغېزو سره، کله چې د ماشوم په لاس کې کېښودل شي، هغه اراموي؛ او د لنډې شیبې یا اوږدې شیبې لپاره مور او پلار ته ارام وربښي.

د کورنیو لپاره او په ځانګړي ډول مور او پلار ته دا کافي ده چې سکون پیدا کړي او د خپلو ماشومانو له شرارتونو څخه خلاص شي هغوی ته موبایل یا ټبلیټ په لاس ورکړي او په ساعتونو ساعتونو یې یو کونج ته کیېنوي او په ټلیفون کې بوخت شي؛ دا په ټوله نړۍ کې د ارامه کېدو لپاره یو ښه بېلګه جوړه شوې ده خو دا معلومه نده چاته چې ددې راتلونکی به څه وي؟

خو حقیقت دا دی چې ایا دا مثبت ټکی د هغه زیان ارزښت لري چې ګرځنده تلیفونونه زموږ ماشومانو ته ورکوي؟ په لاندې برخه کې به موږ د ګرځنده تلیفونونو زیانونو او هغه نه جبران کیدونکي تاوانونه په ګوته کړوچې زموږ ماشومانو او تنکیو ځوانانو ته رسوي.

تلیفون د دماغ فعالیت باندې اغیزه کوي

مطالعې ښیې چې د انسان مغز د بریښنایی مقناطیسي وړانګو سره حساس دی. په هرصورت، د ثابتولو لپاره ډیرو مطالعاتو ته اړتیا ده چې وړانګې کولی شي د دماغ فعالیت ګډوډ کړي. څرنګه چې ګرځنده تلیفونونه په عمده توګه د اړیکو ټولو ډولونو لپاره په برقی مقناطیسي څپو کار کوي، حتی داخلي، او دماغ خپل بریښنایی محرکونه لري چیرې چې اړیکې په عصبي شبکه کې ترسره کیږي، دا ممکن په دماغ اغیزه وکړي. په هرصورت، لکه څنګه چې مخکې یادونه وشوه، لا زیاتو څیړنو ته اړتیا لرو ترڅو ثابت کړو چې وړانګې د دماغ فعالیت باندې اغیزه کوي.

اوس، هغه څه چې په مغز اغیز کولی شي هغه مواد دي چې ماشوم ورسره مخ کیږي او د سکرین وخت اندازه. له همدې امله، دا د والدینو لپاره اړینه ده چې د سکرین وخت کنټرول یا محدود کړي او ډاډ ترلاسه کړي چې ماشومان یوازې ځینې ایپسونو او لوبو ته لاسرسی لري چې د دوی عمر سره مناسب وي، او ډاډ ترلاسه کړي چې د ګرځنده تلیفون محدود وخت په زده کړې یا د ماشوم تمرکز کې مداخله ونه کړي. او یا له نورو مهمو فعالیتونو ته شا نکړي لکه مطالعه، شوق، سپورت او نور

په اکاډمیک فعالیت باندې د ګرځنده تلیفون اغیز

ډیری ماشومان خپل ګرځنده تلیفونونه خپلو ښوونځیو ته وړي. د ملګرو سره خبرې کول یا د ښوونځي د رخصتیو یا حتی په ټولګي کې لوبې کول ورځ په ورځ زیاتیږي. دا د دې لامل ګرځي چې ماشومان په ټولګي کې خپلو درسونو ته پام ونه کړي، مهم درسونه له لاسه ورکړي او په پایله کې له مطالعې او ازموینې څخه لرې او د ناکامۍ او بیسوادۍ سره مخ شي.

په اکادمیک ناکامۍ باندې د ګرځنده تلیفون اغیز

سمارټ فونونه نه یوازې دا چې ماشومان له مطالعې څخه بې برخې کوي، بلکې کېدای شي په امتحانونو کې د ښو نمرو د ترلاسه کولو لپاره د هغوی د ناوړه چلند یوه وسیله هم وي. په امتحانونو کې د داخلي کیلکولیټر کارول چیرې چې اجازه نه ورکول کیږي، په ازموینه کې د درغلۍ لپاره د عکسونو یا حوالې معلوماتو خوندي کول، یا حتی د نورو زده کونکو سره د ازموینې په جریان کې د خبرو اترو له لارې د ځوابونو تبادله د نړۍ په بیلابیلو ښوونځیو کې په پراخه کچه لیدل شوي. دا ډول چلند نه یوازې د اکادمیک فعالیت باندې اغیزه کوي، بلکې د شخصیت ستونزې هم رامینځته کوي.

نامناسب رسنۍ

د نورو وسایلو په څیر، ګرځنده تلیفون هم یوه وسیله ده او دا د مثبت او حتی منفي موخو لپاره کارول کیدی شي. ماشومان ممکن نامناسب پیغامونه، عکسونه یا متن د خپلو ملګرو یا ډلو لخوا شریک کړي او نورو ته یې ورسوي. دوی کولی شي په ځوان عمر کې فحشا ته لاره ومومي او خپل نظرونه او فکري پروسې بدلې کړي.

د خوب اختلال

ماشومان ممکن ناوخته ویښ پاتې شي له ملګرو سره خبرې وکړي، لوبې وکړي، یا د ټولنیزو رسنیو پوسټونه وګوري، کوم چې د وخت په تیریدو سره د ستړیا او اضطراب لامل کیدی شي. دا د اکاډمیک ژوند هم ګډوډوي ځکه چې ماشومان د شپې له لورې په ګیمونو او یا نورو اپونو کې ځان بوختوي او د وخت تېرېدو باندې نه خبرېږي کله چې ستړي شي نو هغه وخت ددوی د خوب څو ساعته وخت تېر شوي وي او د سهار له لور ښوونځي او مدرسې ته د تګ لپاره یا ناوخته وي او یا هم هېڅ یې زړه نه کېږي چې لاړ شي او بهانې لټوي. 

طبي مسایل

هغه ماشومان چې په فارغ وخت کې موبايل ته چپه خوله وي، فزيکي فعاليت نه کوي او تازه هوا نه اخلي. دا دوی د چاقۍ او نورو ناروغیو خطر سره مخ کوي چې وروسته کولی شي په خطرناکو ناروغیو باندې اخته کړي لکه شکر، د وینې غوړ او نورو دایمي ناروغۍ.

د سترګو ضعیف کېږدل

د اروپايي ساینس پوهانو نوې څیړنې ښیي چې د ګرځنده ټلیفونونو سره ډیر کار کول د ماشومانو سترګو ته جدي زیان رسوي او د ماشومانو اعصابو او سترګو سیسټمونو ته خورا زیان رسولی شي.

د دې په پام کې نیولو سره چې د ماشومانو لپاره د ګرځنده تلیفونونو او ټابلیټونو کارول په لنډ وخت کې محدود نه وي، دا یقینا د دوی سترګو ته جدي زیان رسوي.

د AllAboutVision.com د لوړ پوړي لیکوال ګیري هیټینګ په وینا، د سترګو ډیجیټل فشار، کله ناکله د کمپیوټر لیدلو سره چې  سنډروم په نوم یادیږي، د انسانانو د خپګان او تشویش سبب کېږي.

د پورتنۍ موضوع د تشریح او ځان پوه کولو لپاره یاد ویبسایټ کې د لیکوال مقاله ولولئ که مو انګلیسي نه وه زده کولای شئ  له ګوګل ټرانسلیټ نه کار واخلئ.

د امریکایی ویژن ټولنې لخوا په 2015 کې د یو راپور له مخې چې عنوان یې "ویژن 20/20/20 دی: د ډیجیټل وسیلو څخه ستاسو سترګې خوندي کړئ" ، په سلو کې 61 امریکایان د بریښنایی وسیلو اوږدې مودې کارولو وروسته د سترګو ستړیا لامل کیږي. په بل عبارت، پدې کې د هرو دریو امریکایانو څخه نږدې دوه شامل دي. چې دا خلک وروسته له له ډېرو کتلو ستړي کېږي او ناخوداګاه ډول عصبي کېږي، دوی خپله په دې نه پوهېږي خو په اصل کې دا د سکرین د هغو وړانګو له امله وي چې دوی یې په دایمې ډول ګوري او د سترګو فشار یې لوړېږي.

د رواني اختلالاتو لامل کیږي

دا یوه ډېره جالبه رواني ناروغي ده، تاسو به کله دې ته پام کړی وي چې کله ټلیفون مو هینګ یا بند بند شي څومره غوصه درځي؟ ما خپله دا کار څو وارې کړی او حتا د ټلیفون له امله مې د کورنۍ په غړو، موټر او یا نورو وسایلو باندې غوصه ویستې ده خو لامل باندې یې پوه شوي نه یې، ځواب یې فرانسوي ارواپوهانو څو ځایه مقالو کې لیکلی دی هغوی لیکلي چې ګرځنده ټلیفونونو انسان یو ډول تنبل اموخته کړي هغوی چې د هرې موضوع حل، د هرې ستونزې حل او یا داسې ناشونې کارونه چې په خپله یې نشي کولای د انټرنټ له لارې یې ګوري او هغوی خپل ځان د هغو اوبجیګټ پرځای محسوسوي نو له همدې وجې چې کله خوشحاله هم یو ټلیفون نه مو ډېر زړه کېږي او که خپه هم یو ټلیفون ته مو زړه کېږي؛ او همدا وجه ده چې خپل د تحرک پرځای د نورو تحرک کې 

خپل ځان محسوسو او له ورځني فعالیت څخه بېرته پاتې کېږو.

د ماشومانو جلا کول

ډیلي میل ورځپاڼې لیکلي: "د ټابلیټونو او ګرځنده تلیفونونو سره لوبې کول ماشومان د زده کړې، لوستلو، لیکلو او حتی ټولنیز کولو او نورو سره د خبرو اترو فرصت څخه محروموي."

ټولې هغه ورځې چې د ماشومانو لپاره د نورو سره د اړیکو او ګټورو ټولنیزو اړیکو جوړولو لپاره غوره فرصتونه کیدی شي د بریښنایی وسایلو سره لوبو کولو سره ضایع کیږي.

د ماشومتوب چاقۍ

امریکايي څېړونکو د څه باندې زرو چاغ لرونکو ماشومانو د معلوماتو له څېړلو وروسته ویلي: "د ټابلیټونو او سمارټ فونونو په خپرېدو سره په ماشومانو کې چاقۍ د پخوا په پرتله ډېره شوې، چې د ډېرو نورو ناروغیو د پراختیا لامل کېږي."

د ماشومانو د الکترونیکي وسایلو سکرین ته کتل، پرله پسې ناست، غیرفعاله کېدل، د خوب کیفیت ټیټېدل او حتی د لوبو پرمهال خوراک کول د ماشومانو د چاقۍ لامل شوي دي.

د دماغ تومور

برتانوي کارپوهان په دې باور دي چې په ځوانۍ او لویوالي کې د دماغ تومور د ماشومانو د بریښنایی وسایلو د زیاتې کارونې پایله ده. په 2011 کې یوې پراخې نړیوالې څیړنې ښودلې چې په ځوانۍ کې د بریښنایی وسیلو کارولو او دماغي تومور ترمنځ مستقیم اړیکه شتون لري. هرڅومره چې یو ماشوم الکترونیکي وسایل کاروي، د لویانو په توګه د زیان رسولو احتمال ډیر دی.

د سرطان خطر

څرنګه چې ګرځنده تلیفونونه د خبرو اترو لپاره راډیو څپې کاروي، د دې ډول وسیلو کارولو ترټولو مهمې اندیښنې د سرطان زیاتوالي خطر دی.

د ګرځنده تلیفون روږديتوب

ځینې ماشومان د سهار له پاڅیدو او حتی تر سهاره له ویښیدو مخکې د انلاین لوبو په لوبولو کې ډیر ساعتونه تیروي، که والدین د خپلو ماشومانو انلاین لوبې کنټرول نه کړي، دا لوبې په اسانۍ سره روږدي کیدلی شي.

سربیره پردې، ځینې ماشومان حتی په دې ډول لوبو کې د رتبې او مقام لوړولو لپاره فیس ورکوي او ځینې وختونه موږ ګورو چې یو کوچنی ماشوم په لوبو کې د رتبې لوړولو لپاره د خپل مور او پلار د بانکي کارت په کارولو سره له خپل حساب څخه پیسې وباسي. برسېره پردې، په دې آنلاین لوبو کې ځینې فحش انځورونه لري چې ماشوم داسې چاپیریال ته معرفي کوي چې د هغه د عمر لپاره مناسب نه وي او یقینا د هغه په روح او روح کې د نه منلو وړ پایلې پریږدي.

ډیری څیړونکي پدې باور دي چې د ګرځنده تلیفون ډیر کارول د کاروونکو په ذهنونو او اعصابو کې یو روږديتوب رامینځته کوي چې د مخدره توکو، کمپیوټر لوبو، انټرنیټ او داسې نورو په څیر روږدي دي او ویجاړونکي دي.

د ګرځنده تلیفون روږدي کسان له ملګرو او کورنۍ څخه ځان لرې کوي، د انزوا په لټه کې دي، عمر او ټولنیز لومړیتوبونه لکه زده کړه او دندې ردوي، او د دې په اړه فکر کوي کله چې ګرځنده تلیفون دوی ته شتون نلري.

دوی کوي او د هغه له فاصلې څخه رنځ وړي.

ډیر وخت ضایع کول

څرنګه چې ګرځنده تلیفونونه د مختلفو لوبو کولو وړتیا لري، ماشوم یا تنکي ډیر وخت په لوبو کې تیروي او نور اړین کارونه له لاسه ورکوي.

د CNN لخوا په 2015 کې د خپاره شوي راپور له مخې، تنکي ځوانان په ورځ کې لږترلږه 9 ساعته بریښنایی وسایل کاروي، چې په ډراماتیک ډول زیات شوی.

څه وکړو!

لکه د نورو مقالو په څېر په دې مقاله کې تاسو ته یو څو لارې چارې وایم چې د هغوی په استعمال سره کېدای شي دا خطرونه کم شي

۱: هڅه وکړئ ماشومانو ته ګرځنده ټلیفون داسې معرفي کړی چې د بلوغ تر سن پورې یې استعمال صفر او یا هم ډېر کم وي (په ټوله ورځ کې یو ساعت)

۲: که مو ماشومان روږدي شوي وي کولای شئ په ګوګل کې داسې اپلیکیشنونه ولټوئ چې هغه ستاسو ټلیفون د ماشومانو لپاره تنظیم کړي او هغوی ته ټلیفون د وخت پر اساس تنظیم او وروسته بند کړي.

۳: که مو ماشومان له مخکې ورسره روږدي وي ټلیفون کې مو (youtube kidsاو اپ سټور کې مو د kids) برخه غوره کړئ یوټیوب ته مو پاسوورډ ورکړئ که دا مو نه وه زده زه په دې اړه بلې مقاله کې ټول معلومات درسره شریکوم، داسې اپلیکیشونونه شته چې ستاسو ټول اپونه بندوي او فري یعنې وړیا هم دي.

۴: د یوټیوب کېډس یعنی د ماشومانو یوټیوب او د کیډس اپ سټور په اړه هم یوه مقاله درته لیکم اوس په لنډو تکو یې که درته معرفي کړم یوټیوب کېدس کې ټول شریکې شوې ویډیوګانې د یو متخصص ټیم له لوري کتلې کېږي او یو ووړ مضر شئ که پکې وي هغه نه منل کېږي، هر څه چې تاسو یې وغواړئ همغه به ستاسو ماشومانو ته ښيي ستاسو ماشومان به د لټون امکانات ونلري ټول غوره شوې ویډیو ګانې به ستاسو له لوري ورته انتخابېږي.

۵: که تاسو په کاري دفترونو کې یاست او سکرین سره مو کار دی نو تاسو خپل ځان ته هم باید پام وکړئ او کم تر کمه له دوساعته وروسته باید یو وار له څوکۍ پورته او داسې محیط ته ورشئ چې د لمر وړانګې مو په وجوړ ولګېږي او تحرک مو ډېر شي خپل قدمونه حسابوئ او د ورځې تر ۶ زرو قدمونو پورې اخلئ دا ستاسو صحت ته ډېره ګټه لري.